Syltetøy av multer og plommer

Det er som regel alltid kjekt å prøve noko nytt! Denne gongen var intet unntak. Etter nokon timar med delvis kaos på kjøkkenet vart det til slutt eit godt resultat. Plomme-, og multesylte har no kome i kjøleskapet, og det er godt å ha unnagjort dei første produkta. I eit par- tre timar var kjøkkenet fylt med herlige lukter, kjøkkenbenken var dekt til randen av sukker, kjøkkenvekt, store kokeplater, korger med plommer, plommesteinar, syltetøyglas som det viste seg ikkje var tette og mot slutten varm syltetøy på dei aller fleste flater. Det er derimot ikkje så vanskeleg å lage dette sjølv heime. Litt arbeid, men ved å lage syltetøy sjølv kan du regulere sukkermengda etter eiga smak, samt ha i mykje meir bær enn det du får i glasa du kjøper på butikken.

Bilete er teken heime på Beitefjellet på Krogsætra i august i år.
Ein fin sommarkveld på fjellet for å plukke molter til årets syltetøy og moltekrem.

Sylting
Framgangsmåten på multesylte og plommesylte er akkurat den same. Eg vil her vise til syltetøy av plommer, da det er litt meir arbeid med tanke på all steinen som skal takast bort. Der er fleire ulike oppskrifter, men denne er veldig grei og du bruker minimalt med sukker, noko eg tykkjer er greit.

2 kg plommer/ 2 kg multer

2-3dl vatn

Ein pose Certo-pulver

0,5 kg sukker

Aller fyrst er det greit å finne fram dei glasa ein ønskjer å ha syltetøyet på. Skyl glasa, og legg dei i steikeomnen på 100grader. Her kan dei godt liggje til syltetøyet er ferdiglaga. Lokk kan og leggjast i omnen, men evt. gummistrikkar bør kokast i vatn for å sikre at det vert så reint som mogleg.

Skyl plommene og ha dei i ein stor kjele med så lite vatn som mogleg - pass på at plommene ikkje brenn seg fast i botn. Kok opp og la det koke ei stund, litt avhengig om plommene er faste eller mjuke. Rør godt om og ta ut steinene ettersom dei flyt opp. Medan plommene kokar, bland ein pose Certo syltepulver med ønska mengde sukker. Eg brukar her den minste mengda, då plommene eg brukte var ganske søte i smak. Bland sukkeret og konserveringsmiddelet i plommene og rør godt til sukkeret er oppløyst. La det så koke eit par minutt før du har syltetøyet på varme glas. Her er det viktig å forsikre seg om at glasa er tette. 

Kva er konservering? Konserveringsmetoden strekkjer seg langt tilbake i historia. Å konservere betyr at ein får matvarer til å halde seg lenger (Innli, K. E. og Helmersen, H., 1995). Bakterier og sopp er det som trugar haldbarheita til matvarene våre i størst grad. I tillegg verkar og kjemiske reaksjonar, framkalla av temperatur og lys, inn på haldbarheita. (Innli, K. E. og Helmersen, H., 1995). For å hindre at syltetøyet mugnar er det vikitg å redusere vassinnhaldet. Dette gjer me ved å nytte tette glas - då kjem ikkje noko oksygen inn, bakteriane har ikkje noko miljø kor dei kan formeire seg, og ein hindrar så produksjon av syrer, gasser og giftstoff som gir dårleg smak og lukt. (Innli, K. E. og Helmsersen, H., 1995).

Ved å sikre deg om at glasa er tette, er det viktig å skru lokket godt på og glasa opp ned. Då vil det skapast eit trykk inni glaset og det vil verte tett. Her vil ein og fort sjå om glasa ikkje er tette - då må ein gjere tiltak for elles vil ikkje produktet ha evna til å halde seg noko lenge. La glasa stå på kjøkkenbenken til dei vert kalde før du set dei i kjøleskap.

Vurdering av produkta
Eg nytta eitt glas som eg visste ikkje var tett, då eg ikkje hadde fleire glas å bruke. Dette glaset fekk då stå opna og vart eten opp først. Sidan produksjonsdagen har det vorte ete syltetøy minst ein gong i løpet av veka, og tredje glas av multesylta er opna, medan eg berre har kome til andre glaset med plummer. Syltetøyet har ikkje endra seg noko, og smakar som heimelaga - akkurat passe søtt og friskt.

Evaluering - samanheng mellom prosess og produkt
Eg opplevde denne prosessen som særs lærerik. Eg har sett på mor sylte og safte i mange år, men det er noko heilt anna å gå alle stega sjølv. Eg nytta plommer frå hagen og ideelt sett kunne eg ha venta nokon dagar til, kanskje ei veke, med å sylte. Dei var framleis litt harde, noko som går fint, men gjev litt meir arbeid med å få laus og bort alle steinane. Sukker og konserveringsmiddelet Certo skal blandast, dette gløymde eg, men kom på det slik at det framleis var mogleg å få blanda delar av det. Det går nok greit å tilsette det kvar for seg, men då kan ein risikere å få samling med sukker ein stad og certopulver andre stader. Norgesglas er å anbefale! Eg nytta desse, samt eit par glas som var kjøpt på Europris - desse var ikkje tette, og løysinga vart då å tømme nokon halvfulle glas i kjøleskapet med ymse innhald og vaske og koke desse.

Eg har sjølv ikkje hatt noko problem med å nytte "fetaostglas", men veit at andre har opplevd at dei ikkje alltid går i vakuum (at lokket ikkje lagar nokon klikkelyd når ein trykker på det). Om ein nyttar glas med skrulokk, må ein då sjekke om glaset er tett ved å trykke ned lokket.

Koking av plommer, medan glas og lokk vert
kokt for å drepe bakteriar som ein ikkje
ønskjer skal verte ein del av konserverings-
prosessen når syltetøyet skal lagrast.
(Eige foto).

Raud i kinna og mykje ein skal fylgje med på.
Her skal eg til å smake på syltetøyet, og vurdere sukkermengda.
(Eige foto).

Søte plommer frå hagen som skal verte til herlig syltetøy.
(Eige foto).

Det ferdige produktet etter lærerike timar på kjøkkenet. Her har syltetøyet kome i glas og vorte merka med dato, og kan no stå i kjøleskap og halde seg så lenge glasa er tette og får stå uopna. (Eige foto)

Litteraturliste:
Innli, K. E. og Helmsersen, H., 1995. Produksjons- og konserveringslære. Kompendium i konservering, s. 119. Høgskulen i Volda 2013, opplag 22.

Alle foto er privat.

Første møtet med faget Mat, kultur og konservering

"Ein kan ikkje leve godt, elske godt, eller sove godt - utan å ete godt"

Forrige helg var eg på mi fyrste samling på deltidsstudiet Mat, kultur og konservering (MKK). Dette er eit studium som gjev 30 studiepoeng, med føresetning om at ein møtar på dei åtte samlingane i løpet av året, leverar inn arbeidskrav til rett tid og består eksamen. Med andre ord, eit godt og overkommeleg studium der alle som vil kan søke.Der vil tilsaman vere åtte samlingar i løpet av året, kor ein blant anna får grunnleggjane kunnskapar om konservering som sylting, safting, hermetisering og tørking av frukt og bær. Utover hausten skal me og lære å slakte og partere kjøt, bake lefser og anna julebakst før me avsluttar med den store julemiddagen før det nye året. 

Me har til no hatt ei samling, der me lærte om safting, sylting og hermetisering. Seinsumaren er ei fantastisk tid, og det er om å gjere å nytte seg av alle frukter og bær ein kan kome over. Her eg bur, har eg tilgang til flotte eple- og plummetre i hagen, samt ulike bærsortar. I sumar var eg på fjellet og plukka kilovis med multer! Det er litt dårleg med blåbær i år, men fine bringebær og jordbær etter ein flott sumar veg opp for det. Eg ser fram til å lære mykje meir innan mat, kultur og konservering dette året. Eg tykkjer det er viktig å ta vare på tradisjonar, og håper å kunne tileigne meg litt kunnskap innan det eine og det andre, slik at eg er i stand til å vidareføre det til andre igjen, om det så vert elevar i skulen eller eigne born i framtida. Fyrst og fremst er det ein stor glede for meg sjølv å kunne servere heimelaga multesylte, eplemost og hylleblomstsaft. Enkelt og så godt.

Her i Volda skin sola og temperaturen ligg opp mot tjuetalet i dag. Springetur i varmen vert det seinare, men no fyrst skal plommer hermetiserast og fine multebær skal takast opp av frysaren og verte til herlig multesylte.Medan eg finn fram forkledet tenkjer eg som Pippi Langstrømpe; "Dette har eg aldri prøvd før, så det klarer eg heilt sikkert." Det endelege resultatet vil kome seinare.Ha ein framleis god dag, og takk for besøket!

- Ingrid.